به باور محققان و سیاست‌گذاران اقتصادی که اقدام به تهیه و تدوین اسناد و سیاست‌های بالادستی در زمینه اقتصاد کرده‌اند به طور خاص در مقوله‌های رشد اقتصادی، تورم و بیکاری، اهداف مشخصی را دنبال می‌کردند؛ اما زمانی که عملکرد با اهداف مشخص شده در این اسناد مقایسه و مشاهده می‌شود که اهداف به طور جامع و کامل محقق نشده یا در خوش‌بینانه‌ترین حالت نتایج به دست آمده دارای انحراف قابل توجهی از اهداف تعیین شده در اسناد بالادستی بوده است.
به گزارش دفتر ارتباطات مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، محور دوم سیزدهمین کنفرانس اسلامی ایرانی پیشرفت با موضوع "چالش‌های ساختاری و نهادی پیشرفت ایران و راهکارهای تحول بر اساس سند الگو" دنبال شد.
هیات رییسه این نشست را آقایان دکتر حسین عیوضلو و دکتر ابراهیم برزگر به عهده داشتند.
موانع اجرای سند چشم انداز 1404
موسی غفوری دانشجوی دکتری دانشگاه علامه طباطبائی، با اشاره به دستاوردهای تحقیقات خود با عنوان "موانع نهادی در مراحل تدوین و اجرای سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ جمهوری اسلامی ایران" گفت: سند چشم‌انداز 1404 در جمهوری اسلامی ایران، به عنوان یک نمای کلی جامع برای تدوین سیاست‌ها و تصمیمات در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، و فناورانه مطرح شده است. با اینکه هدف اصلی آن تحقق توسعه گسترده و پایدار است، اما راه اجرای این سند همواره با چالش‌ها و موانعی همراه است که نیاز به بررسی دقیق هوشمندانه دارد.
وی با بیان اینکه، سند چشم‌انداز 1404، نقشی حیاتی در تعیین سیاست‌ها، الگوها و استراتژی‌های توسعه کشور ایفا می‌کند، اظهار کرد: تحقق این اهداف با وجود چالش‌ها و موانع بسیار، نیازمند نقد سازنده و تدابیر جدید سازنده و راهگشا است.
مدیریت انتظارات تورمی
حجت ایزد‌خواستی استادیار گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، طی مقاله ای با عنوان "چالش‌های سیاست‌گذاری عمومی در تحقق اهداف اسناد بالادستی و مدیریت انتظارات تورمی" در این نشست حاضر شده بود، گفت: طی سال‌های گذشته سیاست‌گذاران اقتصادی ، اقدام به تهیه و تدوین اسناد و سیاست‌های بالادستی در زمینه اقتصاد کرده‌اند که به طور خاص در مقوله‌های رشد اقتصادی، تورم و بیکاری، اهداف مشخصی را دنبال می‌کردند؛ اما زمانی که عملکرد با اهداف مشخص شده در این اسناد مقایسه و مشاهده می‌شود که اهداف به طور جامع و کامل محقق نشده یا در خوش‌بینانه‌ترین حالت نتایج به دست آمده دارای انحراف قابل توجهی از اهداف تعیین شده در اسناد بالادستی بوده است.
وی افزود: نتایج تحلیلی بیانگر این است که انتخاب سازوکار اجرایی اصولی، اتخاذ سیاست‌های پولی، ارزی و تجاری سازگار با یکدیگر و سازگاری اهداف با ابزارهای سیاستی نقش مهمی در افزایش سطح اعتماد اجتماعی به سیاست‌های دولت و مدیریت انتظارات (به خصوص انتظارات تورمی) دارند و می‌تواند منجر به تحقق اهداف تعیین شده در سطح اقتصاد کلان در اسناد بالادستی شوند.
سامانه شیف؛ شبکه یکپارچه ترابری
محمد تمنایی دانشیار دانشکده مهندسی حمل‌ونقل، دانشگاه صنعتی اصفهان، با اشاره به اجرای مطالعاتی با عنوان "مؤلفه‌های حکمرانی ابتکار شبکه یکپارچه فرآوری و ترابری شیفت" افزود: مطابق با یکی از تدابیر سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، کاهش مستمر سقف صادرات مواد خام و جایگزینی آن با زنجیره پیش‌رونده تولیـد ارزش‌افزوده ملی، به عنوان یکی از مهم‌ترین تدابیر اقتصادی برای کشور ایران محسوب می‌شود.
وی افزود: در این سند ابتکار شبکه یکپارچه فرآوری و ترابری (شیفت) در راستای تغییر ریل حکمرانی از خام‌فروشی به منطق مبتنی بر خلق ارزش‌افزوده، از طریق احیای حکیمانه زنجیره‌های منطقه‌ای و جهانی پیشنهاد شده است. تمنایی مؤلفه‌های حکمرانی در ابتکار «شیفت» را شامل نظام‌نامه، بازیگران و ساختار تعامل مطلوب میان آنها، سکوی هوشمند پشتیبان تصمیم زنجیره‌های ارزش و سازوکارهای مطلوب حکمرانی منابع خلق ارزش عنوان کرد.
این دانشیار دانشگاه صنعتی اصفهان خاطر نشان کرد: کارکردهای سکوی هوشمند «شیفت»، به عنوان سامانه رصد، ارزیابی و نظارت بر عملکرد بازیگران و نیز اولویت‌بندی زنجیره‌های ارزش، ارائه می‌شوند. منطق این سامانه، عدالت در تخصیص منابع و تسهیلات، بر اساس میزان درجه فرآوری و خلق ارزش‌افزوده و کاهش خام‌فروشی است. در نهایت، با لحاظ بایسته‌های حکمرانی غیرمتمرکز (مبتنی بر بازار) و متمرکز (مبتنی بر مداخله دولت)، سازوکارهای مطلوب برای حکمرانی منابع خلق ارزش، شناسایی و معرفی می‌شوند.
حکمرانی زیست بوم کار آفرینی دانشگاهی
محمدشریف شریف‌زاده، دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان که مقاله‌ای با عنوان "عارضه‌یابی حکمرانی بوم‌زاد زیست‌بوم‌های کسب‌وکار آفرینی دانشگاهی در راستای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را در نشست سیزدهمین کنفرانس ارائه میداد ، با اشاره به یک مورد کاوی روایتی اظهار کرد: حکمرانی زیست‌بوم‌های کارآفرینی و نوآوری دانشگاهی عامل اساسی در تکامل این زیست‌بوم‌ها و ایفای نقش مؤثر دانشگاه‌ها که در حوزه‌های مأموریتی تعریف شده، به شمار می‌رود. بنا بر الگوی مارپیچ چندگانه نوآوری، دانشگاه‌ها فقط یکی از کنشگران زیست‌بوم نوآوری به شمار می‌روند و نیازمند همگرایی و تعامل همزمان با کنشگران مختلف زیست‌بوم هستند.
وی با بیان اینکه زیست‌بوم‌های کارآفرینی دانشگاهی در مراحل مختلف تکامل یا چرخه عمر خود، نیازمند سازوکارهای هماهنگی و راهبردی ویژه‌ای هستند یادآور شد: با وجود حمایت‌های مقرر در سیاست‌های مربوط به توسعه زیست‌بوم‌های دانشگاهی، شیوه‌های حکمرانی و سازوکارهای هماهنگی این زیست‌بوم‌ها کمتر مورد توجه قرار گرفته است در نتیجه، شاهد رکود و بعضاً واگشت در مسیر رشد این زیست‌بوم‌ها، از جمله، زیست‌بوم مورد مطالعه هستیم.
شریف زاده با اشاره به نتایج مطالعه موردی در زیست‌بوم کارآفرینی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گفت: طبق برآیند تشخیصی عارضه‌های حکمرانی شناسایی شده، سازوکار هماهنگی مناسب در زیست‌بوم مطالعه از نوع چندسازآرایی است، بنابراین شیوه کارآفرینی دانشکده‌محور برای مدیریت و راهبری فعالیت‌های کارآفرینی مناسب به نظر می‌رسد. در پایان، بر اساس یافته‌ها و تفاسیر تطبیقی، تعریف و اعمال کدهای حکمرانی برای هماهنگی و راهبری تکامل زیست‌بوم‌های کارآفرینی دانشگاهی پیشنهاد داد، در این صورت، سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت می‌تواند به عنوان معیار و منبع تعریف کدهای حکمرانی عمل کند.
توسعه پایدار
دینا فرامرزی دانشجوی دکتری مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی هدف از تهیه مقاله خود با عنوان "شناسایی و اولویت‌بندی راهکارهای توسعه پایدار صنایع بر اساس سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت"، را شناسایی و اولویت‌بندی راهکارهای توسعه پایدار صنایع ، بر اساس سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت دانست.
وی شاخص‌های توسعه پایدار در این پژوهش را شامل عوامل اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و سیاسی دانست و ادامه داد: این شاخص‌ها با به کارگیری فن ARAS، رتبه‌بندی شدند. بر اساس نتایج فن سوارا مشخص شد؛ از میان شاخص‌های مورد مطالعه، شاخص اقتصادی با وزن نرمال 468/0 در اولویت نخست قرار گرفته است. همچنین نتایج فن آراس حاکی از آن است که از میان راهکاری پژوهش؛ کاهش شدت مصرف انرژی و متناسب‌سازی سهم تولید و مصرف انرژی از منابع انرژی پاک در اولویت نخست قرار گرفته است.
راهکار بومی غلبه بر چالش بهره‌وری
عباس زارع بنادکوکی کارشناسی‌ارشد، مدیرعامل شرکت سامان آوران توسعه با اشاره به مقاله خود با عنوان "مدل ایرانی «آی‌مپس»، راهکار بومی برای غلبه بر چالش بهره‌وری پیشرفت ایران" هدف از اجرای آن را پاسخ به پرسش "برای غلبه بر چالش بهره‌وری که یکی از کلیدی‌ترین مسائل فراروی پیشرفت ایران اسلامی، محسوب می‌شود، مدل بومی «آی‌مپس» تا چه حد تناسب و کارایی دارد؟" عنوان کرد.
وی افزود: یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که مدل این تحقیق واجد ظرفیت کافی برای غلبه بر چالش بهره‌وری در چارچوب انتظارات الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است؛ ضمن آنکه موضوعاتی از قبیل «دین‌بنیان بودن» و «رویکرد راهبردی» از کاستی‌های این مدل برای انجام چنین مأموریتی هستند.
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
سیدمحمدرضا سیدی مدیرکل علمی- راهبردی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و دانش‌آموخته دوره دکتری سیاست‌گذاری بخش عمومی، دانشگاه تربیت مدرس "یادگیری سیاستی از اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش؛ رهنمودهایی برای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت" را عنوان مقاله خود دانست و گفت: یادگیری سیاستی، به سادگی، به معنای یادگیری و کسب تجربه از اجرای سیاست‌های پیشین داخلی یا خارجی است.
وی افزود: بر اساس این، با عنایت به تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و قرابت ابلاغ و اجرای آن و با توجه به تجربه نه چندان موفق کشور در اجرای سیاست‌ها و اسناد کلان پیشین، با تمرکز بر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تلاش کردیم با بررسی موانع اجرای آن، رهنمودهایی را برای اجرای موفق الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت عرضه کنیم.
