گزارشی از افتتاحیه و برگزاری شانزدهمین کنگره پیشگامان پیشرفت: «جوانان و پیشرفت ایران: با تاکید بر فناوری و نوآوری (چالش‌ها، فرصت‌ها و راهکارها)»6 خرداد 1404
دکتر حجت الله حاجی‌حسینی عضو اندیشکده چرخه نوآوری الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و دبیرعلمی شانزدهمین کنگره پیشگامان پیشرفت گزارشی از روند برگزاری این کنگره ارائه کردند. دکتر حاجی حسینی چنین اظهار داشتند؛ این کنگره با همکاری مشترک مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و پارک‌های علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه شریف، دانشگاه تربیت مدرس، سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران، پارک فناوری پردیس، برگزار می‌شود. در ادامه به گزارش آماری، نتایج داوری، فعالیت‌های برجسته و برنامه‌های پیش روی این کنگره اشاره کردند.
دکتر فریبرز مسعودی رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی سخنران بعدی افتتاحیه این نشست بودند که به ایجاد مراکز نوآوری متعدد در کشور اشاره و ظرفیت ایجاد شده برای بهره‌مندی از دانش هیات علمی و اساتید دانشگاه و همکاری آنها با شرکت‌های بزرگ و همچنین مشارکت بدنه دانشجویی در این زمینه پرداختند و ادامه این مسیر را با کمک و هم افزایی چنین کنگره‌های نوید بخش و امیدوار کننده دانستند، دکتر مسعودی همچنین با اشاره به بهره‌مندی از فضای مجازی و همزمانی برگزاری این کنگره بصورت موازی در چندین مرکز و دانشگاه را ابتکار قابل تقدیری دانستند.
دکتر نیک نژاد رئیس پارک علم و فناوری سازمان پژوهش‌های صنعتی ایران با بیان سابقه همکاری مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران و توجه ی که در شانزدهمین کنگره پیشگامان پیشرفت به پارک‌های علم و فناوری و موانع و چالش‌های آنها شده را قابل تقدیر و تشکر دانست و نتایج این توجه در رسالتی که مرکز الگو دارد منعکس شود. ایشان افزودند این نشست با حضور مدیران بیست شرکت در پارک علم و فناوری سازمان پژوهش‌های صنعتی در حال برگزاری است و محور انتخابی این نشست چالش‌ها و نوآوری‌های پیشرفت و نوآوری در بین این شرکت‌ها است که نتایج این مباحث به مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت منتقل خواهد شد.
دکتر محمدنبی شهیکی (معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری)سخنران بعدی افتتاحیه شانزدهمین کنگره پیشگامان پیشرفت بودند و به نقش فناوری در رشد اقتصادی پرداختند.
ایشان به توضیح نظریه نظریه قفل شدگی یا تئوری دام درآمد متوسط و اثرات آن بر توسعه و رشد اقتصادی پرداختند. ایشان چنین اظهار داشتند که بعضی کشورها توانستند به یک درآمد و تراز بالا دست یابند، بعضی کشورها در دام درآمد متوسط افتادند، بعضی کشورها هم طراز درآمدی و عملیاتی آنها بسیار اندک است. ایشان با بیان این مطلب کشورهایی که در دام درآمد متوسط قرار گرفتند 108 کشور هستند، ولی برخی از این کشورها توانسته و برخی نتوانستند آهنگ رشد اقتصادی را به سطح معناداری افزایش دهند. ایشان افزودند که رشد اقتصادی تابع عواملی چون؛ نیروی انسانی، سرمایه‌گذاری در عرصه‌های خدمات، تجارت و صنعت و... است که شرایط اقتصاد سیاسی هم در آن اثر دارد. اما پرسش محوری این است که چرا کشورهایی بودند که توانستند از این دام عبور کنند و جهش‌های بالای ده درصد را تجربه کنند و کشورهای دیگر نتواستند. واقعیت این است که رشد اقتصادی را نباید بعنوان یک عدد در نظر بگیریم بلکه دنیایی از فرصت‌ها را نشان می‌دهد و نشان می‌دهد که اقتصاد یک کشور چگونه توانسته ارزش افزوده معناداری را در سطوح مختلف ایجاد کند. ایشان با اشاره به این مطلب که نتیجه یک مطالعه در یک دهه اخیر نشان می‌دهد کشورهایی با سطح درآمد پایین، اقتصاد آن بیشتر بر منابع طبیعی استوار هستند و کشورهایی که توانسند در سطح درآمدی متوسط قرار بگیرند ترکیب نیروی انسانی، سرمایه مالی و نهادسازی را داشتند. ایشان با بیان این مطلب که خروج از سطح درآمد متوسط به بالا کاملا نهادی‌سازی متفاوتی داشته و تحقیقات نشان داده که کشورهایی که توانستند از این چرخه درآمد متوسط خارج شوند؛ کشورهایی هستند که سهم نوآوری و فناوری در آنها به شدت افزایش یافته است و بازارهایی در حوزه فناوریهای عمیق داشتند و سعی کردند در زنجیره ارزش جهانی نقش معناداری داشته باشند. کشورهایی که توانستند در این طراز درآمدی قرار بگیرند کشورهایی بودند که دارای 55 تا 57درصد جریان خلق ثروت در زنجیره ارزش جهانی هستند. بنابراین برای خروج از این تله درآمد متوسط نیازمند نهادسازی فناوری محور هستیم و کشورهایی هستند که سعی کردند نیوکورن‌های تکنولوژی را در کشورهای خود رشد بدهند و منشاء خلق ثروت بشوند. دکتر شهیکی افزودند که فناوری عمیق منجر به تولید محصولات با پیچیدگی بالا می‌شود که این نیازمند سرمایه گذاری روی پژوهش‌های صنعتی و آرندی است.
ایشان در پایان سخنان خود و برای جمع‌بندی، اظهار داشتند تئوری درآمد طبقه متوسط یک واقعیت است که فقط با تکیه بر نهادسازی های سنتی نمی‌توان از این چرخه خارج شد و اینکه میدان فناوری یک عرصه فرصت‌ساز برای شرایط فعلی و آینده کشور است و زمین بازی جدیدی باید تعریف کرد و باید به ابرروندها و حتی نوع ساختار دانشگاه‌ها توجه کرد که اینها نقش معناداری در شکل گیری فناوری های‌های تک دارند و بهمین دلیل در این حوزه نیاز به سرمایه گذاری سنگین است و جزء سبد اولویت های توسعه و پیشرفت باید قرار گیرد. با توجه به تجارب فراوانی که ما در این زمینه داریم، ترکیب تمامی این تجارب ما رابه این سمت سوق می‌دهد که اگر نگاهمان به پیشرفت کشور است، پارادایمی که باید شکل بگیرد این است که اقتدار حوزه فناروی باید بصورت معناداری مورد توجه قرار گیرد و خروجی آن هم بصورت معنادرای در پیشرفت و اقتصاد کشور نمایان شود.
