در نشست اندیشهورزی تیرماه 1404 شورای هماهنگی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت موضوع "ثبات و پایداری نظامهای سیاسی" مورد بحث و بررسی اساتید و اعضای نشست قرار گرفت.
در این نشست دکتر سعید حاجی ناصری عضو اندیشکده امنیت و دفاع الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و دانشیار گروه جامعه شناسی سیاسی دانشگاه تهران موضوع ثبات و پایداری نظامهای سیاسی را ارائه کردند. خلاصه بخش اول این نشست به شرح ذیل است.
ایشان در ابتدای سخنان خود چنین بیان داشتند که موضوع ثبات و پایداری نظامهای سیاسی را میتوان از دو منظر فلسفه سیاسی و علم سیاست میتوان مورد بررسی قرار داد. از جنبه فلسفی بحث هنجاری است اما از دیدگاه علم سیاست بحث تبینی میباشد.
در بخش اول ثبات و پایداری نظامهای سیاسی را از منظر فلسفه سیاسی مورد بررسی قرار میدهیم، اگر بخواهیم ثبات و پایداری جمهوری اسلامی را از منظر فلسفی مورد بررسی قرار بدهیم میبایست به اندیشه و فلسفه سیاسی حضرت امام خمینی (ره) ارجاعاتی داشته باشیم. معتقدیم که حضرت امام (ره) انقلاب کپرنیکی را در فلسفه اسلامی و فقه شیعی به انجام رساند. میدانیم که در خصوص رابطه بین دولت و مردم در فلسفه اسلامی و فقه سیاسی دو دیدگاه است.
1-تقدم دولت یا رئیس مدینه بر مردم
2- تقدم مردم بر دولت یا رئیس مدینه
برداشتهایی که در فلسفه و کلام اسلامی درباره سرشت قدرت سیاسی طرح میشود همگی با تکیه بر تقدم دولت و حاکم بر مردم و جامعه بود، فی المثل فلسفه فارابی و ابن سینا حول محور تقدم دولت یا رئیس مدینه بر مردم میگردد. برخلاف این تصور سنتی درباره نسبت حاکم و مردم در اندیشه حضرت امام معادلهای عکس معادله سنتی برقرار میشود.
امام در صحیفه نور در جلد 18 میفرمایند که انتخابات در انحصار هیچ کس نیست وانتخابات برای مردم است. "شنیدم در دانشگاه برخی اشخاص رفتهاند و گفتهاند که دخالت درانتخابات دخالت در سیاست است و این حق مجتهدین است. اینطور نیست انتخابات در انحصار هیچ حزبی طبقهای و روحانیت نمیباشد و حق همه مردم است."
در ادامه این موضوع به این امر میپردازیم که چرا و چگونه امام این انقلاب کپرنیکی را به سرانجام رساند. یکی از دلایل بسیار مهمی که منجر به این انقلاب شد ناکامی پروژه مشروطیت و فاصله گرفتن دولت از شریعت و مردم بود. میدانیم که در نظریات فقهی قدیم مرحوم نراقی و صاحب جواهر در مورد ولایت فقیه صرفا حدود و اختیارات سیاسی فقیهان مطرح بود و آنها هرگز به انقلاب اجتماعی به عنوان به راه حل مردمی و غیر مسلحانه استقرار حکومت اسلامی توجه نداشتند. قدمای شیعه در منگنه سطلنت- آشوب- قرار داشتند و در فقدان راه حل سومی جور سلطنت را به فتنه آشوب ترجیح میدادند. پس تحقق حکومت اسلامی در دوره غیبت امری مشکل و صرفا در حد آرمان بود، حضرت امام با پیوند مفهوم انقلاب اجتماعی با مکتب فقهی مرحوم جواهری و نراقی راه حلی برای خروج از دوگانه استبداد و آشوب ایجاد کرد.
دکتر حاجی ناصری در ادامه مباحث خود به صورتبندی نوآوری امام خمینی (ره) در این زمینه به این صورت پرداختند.
• تشکیل حکومت اسلامی برای اجرای شریعت و اداره جامعه مسلمانی واجب است.
• انقلاب اجتماعی و سیاسی مقدمه تشکیل حکومت اسلامی است.
• انقلاب به مثابه مقدمه واجب شرعا واجب است.
گفتنی است مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت سلسله مباحث تخصصیای را در قالب نشستهای اندیشهورزی و با حضور اساتید، صاحبنظران و اعضای اندیشکدههای خود به صورت ماهانه برگزار میکند و این نشست تخصصی در شورای هماهنگی مرکز و در قالب اندیشهوزی برگزار گردید. لازم به ذکر است دسترسی به مشروح این نشستها از طریق بخش انتشارات مرکز در قالب تک نگاشت برای علاقه مندان مهیا است.