پیرو فراخوان رهبر معظم انقلاب اسلامی از ارکان نظام و نخبگان دانشگاهی وحوزوی کشور پیرامون الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، نشست هم اندیشی نیم روزه ای با حضور حدود یک صد تن از اندیشمندانی که در طول هفت سال گذشته در تدوین الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت نقش داشته اند، برگزار شد.
بازخوانی الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت، هم اندیشی در پاسخ به سوالات اساسی درباره الگوی پیشرفت، تبادل نظر و هماهنگی در خصوص تشریح و تبیین الگو در مراجع رسمی سیاستگذاری، قانونگذاری و اجرایی، مشارکت در جلب همکاری مجامع و شخصیت های علمی در نقد و ارتقای الگوی پیشرفت، اهداف اصلی برگزاری این نشست بود.
در ابتدای این نشست، فراخوان مقام معظم رهبری در خصوص طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت قرائت شد.
برای طراحی الگو باید به منطق واحدی برسیم
دکتر هادی اکبرزاده، دبیر نشست و عضو شورای عالی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تأکید کرد: این نشست در حقیقت یک جلسه کاری برای هماهنگی و تقسیم کار است. با تلاش جدی جمعی از جامعه نخبگانی کشور در مدت 7 سال، گام مهمی در طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برداشته شده است که تهیه نقشه راه و مسأله شناسی، از نتایج این تلاش چند ساله بوده است.
اکبرزاده افزود: مسائل اصلی کشور با مشورت جمعی در حدود 100 نفر، شناسایی شده و در نهایت در 13 مسأله مهم به عنوان یکی از ورودی های در الگو مشخص شدند.
عضو شورای عالی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت خاطر نشان کرد: بحث آینده پژوهی نیز از نیازهای مهم در مسیر طراحی الگو بود تا روندهای آینده در منطقه مورد توجه قرار گیرد؛ در این مسیر، آسیب شناسی برنامه های کشور انجام، مدل های رایج توسعه و همچنین تجارب جهانی شناسایی شدند.
دبیر نشست بررسی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تأکید کرد: در این تلاش 7 ساله که مبتنی بر روش های قابل دفاع بوده است، مبانی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت طراحی و به بحث گذاشته شد و نهایتا به شکل الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت تدوین شد.
اکبرزاده افزود: نگاه ما به الگو به عنون نقشه جامه تحول جامعه است و نیازمند عزم ملی است و این عزم ملی از طریق گفتمان حاصل می شود که در مرحله اول نخبگانی و بعد تعمیم به عموم مردم جامعه است. ویژگی دیگر الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت، بلندمدت بودن آن است و همه اقشار و گروه های صاحب نظر علاقه مند به پیشرفت کشور در آن مشارکت دارند.
وی تأکید کرد: این الگو حاصل عقل جمعی گروهی از نخبگان و صاحبنظران است و از این حیث به گروه و دسته خاصی تعلق ندارد. حدود 3 هزار نفر از شخصیت های علمی حوزوی و دانشگاهی در تهیه و طراحی این الگو مشارکت داشته اند و تاکنون حدود 2900 نقد درخصوص الگوی پایه دریافت کرده ایم. علاوه بر مشارکت شخصیت های حوزوی، دانشگاهی و پیش کسوت، 7 هزار نفر از جوانان نخبه کشور نیز در این طرح مشارکت داشته اند.
به گفته عضو شورای عالی مرکز الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت ، مراحل طی شده در طی 7 سال گذشته، گام نخست برای طراحی و تهیه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بوده است و اکنون در آستانه شروع گام دوم هستیم. مأموریت مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در 2 سال آینده شامل تبیین و تشریح الگو در مجامع علمی و سیاستگذاری است؛ بنابراین محصول باید در مراجع سیاستگذاری و اجرایی تشریح و بازخورد آن در این مدت دریافت شود.
دبیر نشست بررسی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: هدف از برگزاری این نشست، تمرکز بر تبیین و تشریح الگو در مجامع علمی و سیاستگذاری و تقسیم کار است. برای معرفی الگو و تبیین الگو باید وفاق نسبی داشته باشیم و به یک منطق واحد و فهم مشترک برسیم و هدف از جلسه امروز، وفاق ذهنی و فهم مشترک برای معرفی الگو با ادبیات مشترک است.
الگو می‌خواهد مهارت‌های بومی ایران با پژوهش به فناوری‌های صنعتی تبدیل شود
در ادامه این نشست دکتر صادق واعظ زاده، رئیس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، تأکید کرد: در الگوی پیشرفت مقرر شده است که کشور با بهره¬گیری نظام¬مند از مشورت جمعی نخبگانی اداره شود. نحوه طراحی و تصویب الگو که در فراخوان رهبر معظم انقلاب تعیین شده است نمونه¬ای از تصمیمی گیری و اداره کشور با مشورت جمعی نخبگان است.
رئیس شورای عالی و رئیس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت افزود: وقتی به مشکلات امروز کشور فکر می‌کنیم ممکن است اقدامات ضروری و فوری که باید انجام شود، فکر کردن به آینده بلندمدت کشور را مشکل جلوه بدهد، اما وقتی به ریشه‌های عمیق و قدیمی این مشکلات توجه می‌کنیم می‌فهمیم که علاوه‌بر اقدامات فوری، کارهای اساسی و طولانی‌مدتی باید انجام شود تا مسائل کشور به طور اساسی حل شود. یک کارکرد الگوی پیشرفت، ایجاد تعادل و هماهنگی بین کارهای فوری و کوتاه‌مدت و زودبازده و کارهای اساسی و بلندمدت است.
واعظ زاده خاطر نشان کرد: با مشاهده بعضی تصمیمات لازم و فوری و مقبولِ همگان در کشور که به درستی اجرا نمی‌شود، باید پاسخ بدهیم که تهیه الگو برای دهه‌های آینده به چه کاری می¬آید. اما وقتی آینده‌نگریِ بعضی کشورهای دیگر را مشاهده می‌کنیم که علی‌رغم مشکلاتی بعضاً بزرگ‌تر از مشکلات، ما برای دهه‌های آینده برنامه‌ریزی می‌کنند، تهیه و اجرای الگوی پیشرفت را ضروری می‌یابیم.
وی افزود: جابه‌جایی قدرت در سطح جهان در بین دو جنگ جهانی پدید آمد و آمریکای شمالی جای اروپا را در سکوی اول قدرت اقتصادی و سیاسی گرفت. خیلی از مطالعات آینده‌پژوهانه جابه‌جایی دیگری را در توزیع قدرت در دنیا پس از صد سال از جابه‌جایی اول پیش‌بینی می‌کنند و نشانه‌های آن را در تحولات امروز جهان می‌بینند. امروز آسیا آبستن تحولات سرنوشت‌ساز جهان است. در ده سال گذشته سریع‌الرشدترین GDP در مناطق دنیا متعلق به اقتصاد نوظهور و درحال‌توسعه قاره ما است. رشد آسیا ناشی از شکوفایی برنامه‌ریزی‌شده ظرفیت‌های وامانده آسیا خواهد بود. ایران چهارراه جغرافیایی و تمدنی آسیا است. به گواهی تاریخ هر تحول فراملی که بر آسیا بگذرد از این چهارراه می‌گذرد. اگر آماده نباشیم، حتی تحولات خوب برای آسیا، ممکن است برای کشور ما خوب نباشد. همان‌طورکه پایان جنگ جهانی دوم برای ایران همراه با مصائب زیادی بود. باید بکوشیم از فرصت‌های تحول و جابه‌جایی جایگاه کشورها در نیم‌قرن آینده که در آسیا متمرکز شده است سود ببریم. حضور و همکاری ایران در تحولات آسیا، ضامن موفقیت ما در تحولات جهانی است زیرا آسیا به‌سوی کسب جایگاه مطلوب خود در دنیا حرکت می‌کند. حضور ضروری و مفید ایران در تحولات آسیا به معنی غفلت از رقابت و تعامل با غیرآسیا نیست. همان‌طورکه کشورهای بزرگ آسیا مثل چین و هند، تعاملات گسترده‌ای با غیرآسیا دارند.
به گفته عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در الگوی پیشرفت بر رسیدن ایران به جایگاه مناسب خود ازطریق فعال کردن موقعیت‌های ارتباطی ایران تأکید شده است و توقف خام‌فروشی منابع طبیعی کشور با ایجاد زنجیره تولید ارزش افزوده از مواد خام کشور خواسته شده است و برای این منظور تسهیل ورود کارآفرینان دانشی به عرصه اقتصاد و توسعه شبکه‌های علم، فناوری و نوآوری و احیای بازارهای تولیدی تخصصی تدبیر شده است.
وی افزود: الگو می‌خواهد که مهارت‌های بومی ایران با پژوهش به فناوری‌های صنعتی تبدیل شود و بازارهای تولید ما با استفاده از فرهنگ و تجارب بومی و دستاوردهای دانشی احیا شود تا همه عوامل تولید در یک محیط جمع شود و تولید به‌صرفه شود و بتواند هست.
واعظ زاده در پایان سخنان خود تاکید کرد: موقعیت ارتباطی ممتاز ایران در طول تاریخ دست‌دردست فرهنگ ایرانی-اسلامی موجب حضور مؤثر ایران در تحولات پیرامونی بوده است. جاذبه این فرهنگ همراه با قابلیت جذب و تعامل زیادی که دارد امروز هم می‌تواند در خدمت پیشرفت ایران قرار گیرد.
در ادامه این نشست، اعضای اندیشکده های مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و صاحبنظران به طرح موضوعات و پرسش هایی در مورد الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت پرداختند. حجت الاسلام سید حسین میرمعزی با محور تأمین وجه اسلامیت در الگوی پیشرفت به بیان دیدگاه های خود پرداخت.
رئیس اندیشکده عدالت مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تأکید کرد: یک الگوی اسلامی پیشرفت داریم که در سطح پایه و عمومی، شامل 3 عنصر مبانی نظری، مبانی عملی و آرمان است. این بخش از الگو باید از مبانی اسلامی استنباط شود. منبع استنباط در این 3 عنصر، آیات و روایات هستند و باید به روش اجتهاد، عناصر استنباط شوند.
نقش الگو در شکل گیری انسجام و عزم ملی در کشور و همچنین، راه های تبدیل الگو به یک گفتمان ملی، محور سخنان دکتر غلامعلی افروز در این نشست بود.
رئیس اندیشکده خانواده مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: اگر انسان مطلوب اندیش نباشد، دغدغه پیشرفت نخواهد داشت. طراحی الگوی پیشرفت، پاسخ به نیاز جدی انسان های وارسته و خلاق است. الگوی پیشرفت باید تبدیل به یک مطالبه ملی شود، عزم ملی را تقویت کند و این نگاه، متصمن نسل هوشمند و خلاق است.
دکتر محمدحسین پناهی با محور تحولات اساسی میان مدت و بلندمدت ناشی از اجرای الگو به سخنرانی پرداخت. رئیس اندیشکده امور اجتماعی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بیان داشت: تحول اساسی در بلندمدت به صورت تدریجی با حرکت آگاهانه اتفاق می افتد و الگو ناظر به چنین حرکتی است.
پناهی تأکید کرد: اگر الگو بخواهد محقق و اجرا شود، باید شرای عینی و ذهنی برای چنین نقطه عطفی آماده شود. گفتمان سازی علاوه بر حوزه نخبگانی، باید در سطح عمومی و مردمی نیز انجام شود و به عنوان یک الگوی امیدبخش پیشرفت مورد توجه قرار بگیرد.
دکتر موسی عنبری، مدیرکل برنامه ریزی و تقسیم کار ملی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت که با اشاره به محور رابطه الگو با سیاست های کلی و سایر اسناد برنامه ای کشور گفت: الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت جایگزین هیچکدام از اسناد راهبردی و سیاستی کشور نیست، اما خلأهایی در این اسناد دیده می شوند که الگو به دنبال پر کردن این شکاف است؛ درحقیقت، اسناد از جامعیت و هماهنگی لازم برخوردار نیست.
عنبری افزود: به تعبیر دقیق تر، الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، انسجام بخش و هدایت گر اسناد دیگر است.
دکتر علیرضا صدرا، رئیس اندیشکده سیاست با اشاره به محور نقش الگوی پیشرفت در عملیاتی کردن ظرفیت های قانون اساسی تأکید کرد: قانون اساسی، اساس الگوی پیشرفت محسوب می شود.
محور سخنرانی دکتر محمدسعید جبل عاملی بر موضوع آینده پژوهی در الگوی پیشرفت متمرکز بود. وی تأکید کرد: موضوع منابع و سرمایه های لازم برای اجرای الگو باید مورد توجه قرار بگیرد؛ اینکه چه سرمایه ها و منابعی برای اجرای تدابیر پیشران نیاز داریم و وضعیت کشور تحت این سناریوها چگونه خواهد بود؟
رئیس اندیشکده آمایش بنیادین مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت افزود: مهمترین استفاده آینده پژوهی در افق 1400، تشخیص موقعیت در شاخص های کلان و منابع مورد نیاز است که نیازمند مشارکت بین دستگاه ها و حوزه های درگیر است.
دکتر شهریار نیازی، دبیر اندیشکده فرهنگ مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نیز در این نشست گفت: افق ترکیبی از بلندپروازی و واقع گرایی است. افق رنگ و بوی اسلامی ایرانی دارد و ترکیبی از عدالت خواهی و معنویت گرایی شیعی - ایرانی، عقلانیت موجود در تفکر شیعی - ایرانی دارد.
دکتر محمد هادی زاهدی وفا، عضو شورای عالی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نیز به اهداف افق و آرمان الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در جهت بالفعل کردن ظرفیت های ملی در کشور اشاره کرد.
مهندس مرتضی نبوی که با محور روش شناسی و فرآیند طراحی الگوی پیشرفت در این نشست سخنرانی کرد، گفت: مدل از نظریه ها به دست می آید. در مسائل اجتماعی به نظر می آید که قبل از الگو به نظریه توسعه نیاز داریم. امروزه کشورهایی که از داده های عظیم (Big Data) و پلت فرم های دولت الکترونیک یکپارچه استفاده می کنند، می توانند در لحظه تحولات را ارزیابی و تصمیم گیری درستی داشته باشند و به نظر می رسد که جای متخصصان فناوری اطلاعات (IT) در طراحی الگو خالی است.
حجت الاسلام ابوالقاسم علی دوست، رئیس اندیشکده فقه و حقوق اسلامیمرکز اسلامی ایرانی پیشرفت، دکتر مصطفی ایزدی، رئیس اندیشکده دفاع و امنیت ملی مرکز اسلامی ایرانی پیشرفت، دکتر حسینعلی قبادی، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و دانشیار دانشگاه تربیت مدرس، دکتر سید محمد حسینی، دکتر ابراهیم برزگر، استاد دانشگاه علامه طباطبائی، حجت الاسلام دکتر علیرضا صادق زاده، مسئول سابق کمیته مطالعات نظری سند بنیادین تحول، دکتر حسن بنیانیان، رئیس کمیسیون فرهنگی- اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر امیرحسین بانکی پور فرد، دکتر حسین سالار آملی، قائم مقام وزیر علوم در امور بین الملل، از دیگر سخنرانان این نشست بودند.
