آیت الله علیدوست رئیس اندیشکده‌ فقه و حقوق اسلامی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در نشست تعاملی با اندیشکده عدالت الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به موضوع عدالت به منزله قاعده و پارادایم در شریعت مطهر پرداختند.

آیت الله علیدوست رئیس اندیشکده فقه و حقوق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بعنوان سخنران اصلی این نشست در جمع رئیس و اعضای اندیشکده عدالت و اعضای اندیشکده فقه و حقوق چنین اظهار داشتند، در وصف، تعریف و اهمیت قاعده عدالت، ادبیات زیادی تولید شده است. از مسائلی که - البته کمتر از آن بحث شده گفتگو از نوع تأثیر این نهاد در استنباط احکام است. عدالت می‌تواند گاه به عنوان یک حکم شرعی کلی مطرح گردد؛ نظیر لزوم رعایت عدالت از سوی قاضی در اصدار احکام قضایی و ملاحظه اجرای عدالت در حق مردم از سوی کارگزاران و ... این نقش و تاثیر برای عدالت روشن است و مورد گفتگو نیست.

آنچه باید مورد کنکاش قرار گیرد و اثر حاضر در پی اثبات آن است تأثیر عدالت به عنوان یک رویکرد عام و نگاه کلان (پارادایم) است. در این کارایی عدالت در قالب یک قاعده که بر موارد خودش منطبق می‌گردد مطرح نیست، بلکه فقیه از منظر عدالت به مجموعه ی دین،احکام و غیر احکام، نگاه می‌کند و دین را عادلانه فهم می‌کند بدون این که خواسته باشد از این نهاد در تطبیق بر مورد یا موارد خاصی استفاده کند. به عنوان مثال فقیه در فقه با قاعده ی التعاد، فراغ و تجاوز مواجه است که خاصیت قانون را دارند اما گاه با شریعت سهله و سمحه و امثال آن مواجه است در این صورت فقیه، دین را در کل، سهل و با سماحت می‌بیند نه این که بتواند با آن حکم ثابتی را بردارد یا بگذارد. فهمنده دین و فقیه با نگاه به عدالت به عنوان لباس سرتاسریِ پوشیده شده بر اندام دین، گاه مطلقات یا عمومات نصوص را مطلق و عام نمی‌بیند، چنان که گاه موسّع تر از الفاظ نصوص و تحلیل حرفی و اتمیک از ادله برداشت می‌کند. عدالت به مثابه پارادایم پای عقل را در کارایی ابزاری و تفسیری اش به استنباط باز می‌نماید. واضح است که مفاهیم همسویی چون مصلحت و عدم مفسده نیز در ذیل مفهوم عدالت معنا می‌شود و در استنباط احکام نقش پیدا می کند.

این نشست روز چهارشنبه 19 دی 1403 به صورت مجازی برگزار شد، ادامه مباحث و مشروح این نشست در وبگاه این مرکز و بخش انتشارات آن در دسترس عموم قرار خواهد گرفت.