آیت‌الله علی‌اکبر رشاد در گفت‌وگو با خبرنگار دین و اندیشه در محل خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در پاسخ به سوالی درباره فعالیت‌های مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت خاطرنشان کرد: اصولاً بشر بدون یک الگوی تعریف‌شده و بدون تعینی در سبک زندگی نمی‌تواند زندگی کند، لازمه‌ی حیات بشر این است که برای شئون خویش تصمیم بگیرد و به دلخواه مناسبات‌اش را تدبیر کند؛ زیرا انسان همانند حیوانات نیست که یک‌سره اسیر طبیعت‌اش باشد، بلکه علاوه بر طبیعت، توسط فطرت نیز هدایت می‌شود، صاحب اراده و آگاهی است. بنابراین به اقتضای اینکه انسان موجودی آگاه و صاحب اراده است برای شئون و مناسبات خود تصمیم می‌گیرد و تدبیر می‌کند و هنگامی‌که تدبیر کرد الگو تولید می‌شود.
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه گفت: اصل داشتن الگوی خودخواسته و از درون فرهنگ و فکر و عقاید از خویش‌برخاسته، نشان کمال انسان است. اگر جامعه‌ای فاقد الگوی زندگی و پیشرفت باشد از انسانیت خود چیزی کم دارد و در حقیقت کمال انسانی بر آحاد آن جامعه حاکم نیست.
وی اضافه کرد: انقلاب اسلامی داعیه‌دار و طلایه‌دار نوع خاصی از زندگی است که محور آن توحید، اساس آن اخلاق و چشم‌انداز آن تعالی است. تعالی انسان به عنوان موجود برین و خلیفه‌ی الهی مورد توجه خاص این انقلاب است و انسانیت در چارچوب فطرت الهی تبلور پیدا می‌کند و در بیرون به حد کمال نمود پیدا می‌کند. وقتی ما داعیه‌ی چنین سبک زندگی را داریم قاعدتا به الگوها و سبک‌هایی که میان ملل مختلف به خصوص دولت‌ها و ملت‌های مسلط و مستکبر امروز وجود دارد راضی نمی‌شویم. آنها بیشتر به سمت تقویت طبیعت به‌جای فطرت و خواهش‌های نفسانی به‌جای خواسته‌های متعالی الهی لغزیده‌اند.
انقلاب اسلامی مولد یک الگوی جدید پیشرفت برای مناسبات انسانی است
رئیس شورای حوزه‌های علمیّه‌ی استان تهران با بیان اینکه «انقلاب اسلامی مولد یک الگوی پیشرفت و سبک زندگی و تولیدکننده‌ی فرهنگ و چارچوب مشخصی برای مناسبات انسانی است» تأکید کرد: تنظیم آگاهانه‌ی این امر و صورت‌بندی سنجیده و مطالعه‌شده‌ی علمی آن، همان چیزی که برایند و ثمره‌ی انقلاب اسلامی است و نامش الگوی پیشرفت ایرانی و اسلامی است.
آیت‌الله رشاد در ادامه گفت: طی سال‌های پس از پیروزی انقلاب و استقرار نظام اسلامی، مسائلی مثل جنگ ما را درگیر کرده که هنوز هم از عوارض آن رنج می‌بریم. همچنین قدرت‌های رقیب با دسیسه‌هایی می‌خواهند سبک زندگی و الگوی خودشان را به ما تحمیل کنند. آنها موانعی به وجود آورده‌اند و به ما اجازه نمی‌دهند به طراحی آگاهانه و عالمانه‌ی الگوی پیشرفت مطلوب که مبتنی بر مبانی و ارزش‌های اسلامی است بپردازیم. از طرف دیگر هر پدیده و هر مقطع تاریخی باید به نقطه‌ی بلوغ برسد تا بروز پیدا کند و چه بسا ما نمی‌توانستیم با ادبیاتی که امروز راجع به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت سخن می‌گوییم در دهه‌ی اول انقلاب حرف بزنیم.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تاکید کرد: تصور نشود ما در این باب کوتاهی کرده‌ایم، زیرا اساساً زمان هر امری باید فرا برسد تا اتفاق بیفتد؛ لذا طی دهه‌های اخیر با رهنمودهای رهبر معظم انقلاب و مطالعات نخبگان حوزوی، دانشگاهی و اجتماعی در خصوص رسم آینده‌ی حیات و تهیه‌ی نقشه زیست برای ملت به این سمت آمدیم، و این نشانه‌ی بلوغ انقلاب است. رهبری سال‌ها از تعابیری برای بیان این مقصود استفاده می‌کردند تا اینکه در دهه اخیر بر ساخت ادبیات مستقل و خاص تأکید کردند؛ زیرا ادبیات حامل محتواست و هر محتوا ادبیات خود را می‌خواهد، بنابراین از تعابیری مانند توسعه و رشد تدریجاً پرهیز شد.
این عضو شورای عالی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تصریح کرد: پیش از این رهبری شرط می‌گذاشتند و «توسعه‌ی عدالت‌محور» یا «رشد عدالت‌محور» را مطرح می‌فرمودند؛ اما انگار رفته‌رفته توجه شد که این تعابیر بار معنایی و فرهنگی خاص خود را دارد و با افزودن صفت نمی‌توان بار معنایی را از آن جدا کرد، لذا اصطلاح‌سازی کرده و تعبیر «پیشرفت اسلامی ایرانی» را مطرح کردند که مورد استقبال طبقات نخبه قرار گرفت و منتهی به برگزاری نشستی با همین عنوان در محضر خودشان و با حضور تعداد قابل توجهی از نخبگان حوزوی و دانشگاهی شد. رهبری معظم در همان نشست تأکید کردند باید دستگاهی تأسیس شود که متولی این کار باشد؛ هرچند مرکز یا موسسه‌ای با همان نام و وابسته به دولت به وجود آمده بود، اما ایشان تأکید کردند که این کار، وظیفه‌ی یک قوه نیست، بلکه فراقوه‌ای است و همه‌ی قوا باید ذیل این حرکت قرار گیرند و از آن حمایت کنند و و همکاری مجدانه نمایند تا این حرکت به نحو درخوری پیش برود. در واقع این امر باید در مقیاس انقلاب و به صورت فرابخشی پیگیری شود.
آیت‌الله رشاد با اشاره به انتخاب 10 تن از دانشگاهیان و حوزویان برای عضویت در شورای عالی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، یادآور شد: دکتر واعظ‌زاده نیز به عنوان یک دانشگاهی متدین و فاضل و صاحب تدبیر به عنوان مدیر مرکز و شورای عالی الگو تعیین شدند و به این ترتیب چهار سال است که این شورا با حضور 10 شخصیت فاضل حوزوی و دانشگاهی مشغول به فعالیت است. مرکز تأسیس شده و در داخل آن نیز 30 اندیشکده طراحی شده که نیمی از آنها در حال فعالیت هستند و کارهای خوبی براساس نقشه‌ی راه تنظیم شده تاکنون انجام گرفته؛ هرچند ادامه و تکمیل مراحل مطالعاتی و طراحی نظری زمان می‌برد، اما در مقام اجرا حوصله‌ی بیشتری می‌طلبد و راه فراوانی پیش رو داریم.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‌ی اسلامی درباره‌ی عملکرد این شورا نیز گفت: من به عنوان عضو کوچک شورای عالی الگوی پیشرفت در مجموع از این فرایند راضی هستم و احساس می‌کنم فعالیت‌ها روند نسبتاً مطلوبی داشته؛ اگرچه می‌تواند شتاب، عمق و جدیت بیشتری به خود بگیرد؛ اما در مجموع وضعیت مطلوب است.
این استاد خارج فقه و اصول حوزه، درباره‌ی نحوه‌ی استفاده از تجارب سایر کشورها در تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: یکی از حساسیت‌ها و موارد مورد اهتمام این است که تجارب موفق و ناموفق دیگر ملل در این روزگار و حتی در طول تاریخ ملاحظه شود. الگوهای توسعه در روزگار فعلی و در طول تاریخ و حتی تاریخ ایران و جهان اسلام به جد مورد توجه است. به کارگیری ظرفیت ملی معرفتی، علمی و نخبوی نیز مورد اهتمام فوق‌العاده است. همچنین یکی از معاونت‌های مرکز معاونت گفتمان‌سازی است که کار آن ارتباط با دانشگاهیان، حوزویان و نخبگان است.
وی یادآور شد: اندیشکده‌های این مرکز نظیر دانشکده‌های دانشگاه‌ها و پژوهشکده‌های پژوهشگاه‌ها نیست که جمعی استخدامی بنشینند و کار علمی خاصی به عنوان موظفی سالانه انجام دهند، بلکه تأسیس این اندیشکده‌ها به قصد فعال کردن ظرفیت ملی در بین طبقات نخبه بوده و به همین جهت از میان اقشار نخبگانی مختلف با گرایش‌های فکری و سیاسی متفاوت و با تجارب و سطوح علمی و عملی گوناگون در ترکیب اندیشکده‌ها استفاده می‌شود. هر اندیشکده بین 10 تا 20 عضو پیوسته دارد و شاید ده‌ها عضو وابسته نیز از استادان حوزه و دانشگاه و طلاب و دانشجویان داشته باشد که به نحوی با اندیشکده‌ی مربوط مرتبط اند و در فعالیت‌های مرکز حضور می‌یابند. همچنین به نحوی سعی می‌شود تا در قالب کنگره‌ها و همایش‌های علمی افراد صاحب دغدغه و فکر به این جریان عظیم پیوند بخورند.
آیت‌الله رشاد خاطرنشان کرد: باید الگویی طراحی کنیم که برآمده از منابع دینی و منطبق با فرهنگ، تاریخ و خصائص ملی ما باشد و به همین جهت می‌گوییم الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی. اسلامیت، محتوا و روح الگو است و ایرانی‌بودن قالب و ساختار و شکل و اختصاصات تاریخی و فرهنگی این الگو را تشکیل می‌دهد.
